Zespół Szkół ZawodowychKronika dziejów Zespołu Szkół Zawodowych im. Powstańców Wielkopolskich w Gostyniu
1867 - 1952
| 1867 | Otwarto szkołę niedzielną dla czeladników w ramach Stowarzyszenia Czeladzi Katolickiej (od 1873 r. – w ramach Towarzystwa Przemysłowego w Gostyniu). Działa do 1876 roku. Młodzieżowy charakter stowarzyszenia obligował tę organizację do pogłębiania wiedzy ogólnej i zawodowej wśród uczniów rzemieślniczych i czeladzi. W codziennych zebraniach, w godzinach popołudniowych odbywały się zajęcia dla czeladników z następujących przedmiotów: religia, czytanie i pisanie w języku polskim, śpiewu, geografii i historii, przyrody, rysunków – ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb poszczególnych rzemiosł. Uczyli przeważnie nauczyciele z miejscowej szkoły elementarnej będący jednocześnie honorowymi członkami stowarzyszenia. Działalność towarzystwa, a szczególnie organizowanie lekcji dla czeladników, odczyty i wykłady stały się niejako przyczynkiem do powstania w 1886 r. szkoły dokształcającej w Gostyniu. |
 |
|
| 1 grudnia 1886 | Rozporządzeniem Rządu Królewskiego w Poznaniu nr I/6307/86 II z dnia 29 listopada 1886 roku otwarto w Gostyniu Szkołę Dokształcającą. Kierownikiem szkoły został A. Effler. Mieściła się ona w budynku szkoły powszechnej (później Szkoły Podstawowej nr 1, obecnie Gimnazjum nr 1 przy ul. Kościelnej 4). Szkoła była obowiązkowa dla uczniów od 14 do 18 roku życia. Placówka szkoliła w czytaniu, pisaniu, liczeniu, rysunku zawodowym i mówieniu po niemiecku. Szkoła była utrzymywana przez państwo, które także było zobowiązane zaopatrzyć uczniów „w środki nauczania i uczenia się”. Na gminie spoczywał obowiązek zapewnienia opału. Powstały 3 klasy liczące 81 uczniów. Z czego było 37 szewców, 9 krawców, 6 golarzy, 3 stolarzy, 2 murarzy, 3 ślusarzy, 4 piekarzy, 5 kowali, 2 malarzy, kominiarz, koszykarz, rzeźnik, bednarz, rymarz, kotlarz, kuśnierz oraz 3 uczniów bez określonego zajęcia. Grono pedagogiczne liczyło 6 nauczycieli. Zajęcia odbywały się w poniedziałki, środy, czwartki i niedziele. |
 |
|
| Oryginalny (w języku niemieckim) wpis z kroniki szkoły prowadzonej od 1886 r. opisujący powołanie szkoły | |
 |
|
| Pierwsza strona kroniki szkoły - oryginalna i tłumaczona na język polski | |
 |
|
|
Pierwsza siedziba szkoły zawodowej w Gostyniu mieściła się w szkole powszechnej |
|
| 4 kwietnia 1887 | Odbył się pierwszy egzamin oraz promocja uczniów. „Niestety, niektórzy uczniowie zostali w ciągu minionego czasu za nieusprawiedliwione opuszczanie lekcji, niektórzy nawet za nienależyte zachowanie się względem nauczycieli, ukarani pozbawieniem wolności.” |
| 20 marca 1888 | Pierwszy egzamin zawodowy w szkole. Egzaminy odbywały się publicznie. Uczniów nagrodzono: książkami, przyborami kreślarskimi i brzytwami. |
| 8 grudnia 1890 | Przekształcenie trzyklasowej szkoły w jednoklasową. Powodem była niska frekwencja uczniów. |
| 1892 | Kierownikiem szkoły mianowany został Franciszek Nagler (Naglak)? |
| 23 grudnia 1892 | Przekształcenie szkoły jednoklasowej w dwuklasową. |
| 7 maja 1894 | Ze względu na zwiększającą się liczbę uczniów została utworzona szkoła trzyklasowa. |
| 1895 | Funkcję kierownika objął nauczyciel Maczewski. |
| 21 listopada 1897 | Kierownictwo szkoły czasowo przejął p. Spychałowicz. |
| 1 lutego 1898 roku | Kierownictwo szkoły ponownie przejął p. Maczewski. |
| 21 grudnia 1902 | Odbył się pierwszy „Wieczór rozrywkowy dla uczniów, mistrzów i urzędników powiatowych”. Zapoczątkował on cykl szkolnych koncertów muzyczno-literackich odbywających się co pół roku. |
| 1905 | Do szkoły uczęszczało 85 uczniów. |
| 8 maja 1905 | Uczniowie szkoły przygotowali dla mieszkańców Gostynia literacki wieczór schillerowski. |
| 1908 | Kierownikiem szkoły mianowano Józefa Harlaka (sprawował tę funkcję do 1919 roku). |
| 1910 | Do szkoły uczęszczało 96 uczniów w zawodach: kupiec, siodlarz, piekarz, krawiec, golarz, piecownik, szewc, kowal, ślusarz, tokarz żelaza, cieśla, stolarz, rzeźnik, destylator, blacharz, malarz, kołodziej. Rok później będzie już 106 uczniów. Program nauczania obejmował następujące przedmioty: język niemiecki, rachunki i rysunek. |
| 1913/1914 | Utworzenie czteroklasowej szkoły. |
| 1914-1918 | Pomimo zmobilizowania części nauczycieli do armii niemieckiej, lekcje w szkole trwały przez całą wojnę. W szkole naukę przedłużono do czterech lat. |
| 7 stycznia 1919 | Z powodu wstąpienia znacznej części uczniów w szeregi Powstania Wielkopolskiego starosta Wincenty Dabiński zawiesił zajęcia w szkole dokształcającej na czas nieokreślony. Młodzież brała udziału w walkach na froncie południowo-wschodnim Powstania Wielkopolskiego. |
| 5 maja 1919 | Wznowiono zajęcia, które odbywały się już w języku polskim. Kierownikiem szkoły został ks. prob. Stanisław Grzęda. Do szkoły uczęszczało 125 uczniów, kształcących się w pięciu klasach. Głównym przedmiotem był język polski. |
| 12 czerwca 1919 | Kierownictwo szkoły objął Mieczysław Hejnowicz. |
| 5 maja 1920 | Pierwsza polska uroczystość szkolna – obchody Konstytucji 3 Maja (w latach 1886 – 1918 uroczyście obchodzono w szkole np. urodziny cesarza Niemiec i rocznicę zwycięstwa pod Sedanem). |
| 30 czerwca 1920 | Nauczyciel p. Teofil Hobler „z powodu inwazji bolszewickiej na Polskę” zgłosił się na ochotnika do wojska. |
| 15 kwietnia 1921 | Kierownictwo szkoły objął Leon Kapcia. |
 |
|
| Leon Kapcia (1889-1939) | |
| 15 października 1921 | Kierownikiem mianowano Ignacego Matuszewskiego (pełnił tę funkcję do 1 września 1929 roku). |
| 1924 | Szkoła zmienia nazwę na Dokształcająca Szkoła Przemysłowa w Gostyniu. |
| 1925 | Nagrody dla uczniów fundowali: Wydział Powiatowy, Magistrat, Stowarzyszenie Kupców, Towarzystwo Przemysłowe oraz poszczególne cechy. Podobnie było rok później, gdy premie na zakończenie roku otrzymało 17 uczniów oraz w latach następnych. |
| 1927 | Powiększony zostaje znacznie księgozbiór biblioteki szkolnej. Zakupu dokonano dzięki środkom przekazanym przez Sejmik Powiatowy. Także rok później dokonano powiększenia księgozbioru biblioteki dzięki finansowej pomocy władz powiatu. |
| 1 września 1929 | Szkoła zmienia nazwę na Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa. Kierownikiem szkoły został mianowany Szczepan Kaczmarek, kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Gostyniu. |
 |
|
| Szczepan Kaczmarek (1884-1939) | |
| 1929 | Do szkoły uczęszczało 370 uczniów uczących się w 10 klasach. Zajęcia dla każdej klasy wynosiły 10 godzin tygodniowo. |
| 1934 | Przy szkole powstał Hufiec Przysposobienia Wojskowego, w którym zajęcia odbywało 110 uczniów. |
| 1935 | W szkole odbywały się zajęcia z przedmiotów: j. polski, rachunki, higiena, wiedza o Polsce, rysunek, nauka o zawodzie, nauka o organizacji warsztatu, religia; uczyło się 9 ślusarzy, 14 kowali, 2 blacharzy, zegarmistrz, 6 stolarzy, 7 kołodziejów, 5 krawców, 20 szewców, 3 rymarzy, 8 piekarzy, 20 rzeźników, 5 młynarzy, 4 malarzy, cieśla, 2 murarzy, 1 piecownik, 10 fryzjerów, 6 kupców. Grono profesorskie składało się z 9 nauczycieli. |
| 10 lutego 1935 | Amatorskie koło teatralne przy Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej przygotowało dla mieszkańców Gostynia przedstawienia pt. Majster i czeladnik oraz Muzeum starożytności. Dochód z biletów przeznaczono na zakup pomocy naukowych oraz na wyjazd na Międzynarodowe Targi Poznańskie. |
 |
|
| Wykonawcy spektaklu Majster i czeladnik wystawionego w 1935 r. | |
 |
|
| Uczniowie i nauczyciele wycieczki szkolnej, którzy zwiedzili m.in. Międzynarodowe Targi Poznańskie | |
| 18 listopada 1935 | Szkoła zwiedziła cukrownię w Gostyniu. |
| 8 marca 1936 | Premiera sztuki Żelazna maska wystawionej dla mieszkańców Gostynia przez amatorskie koło teatralne przy Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej. |
| 2-3 maja 1937 | Wycieczka uczniów Publicznej Szkoły Dokształcającej Zawodowej do Gniezna i Poznania. |
| 5 czerwca 1938 roku | Udział delegacji szkoły w zjeździe hufców Przysposobienia Wojskowego w Poznaniu, połączonym z wystawą prac uczniowskich. |
| 8-10 czerwca 1938 roku | Wystawa prac uczniowskich w Domu Katolickim, którą zwiedziło około 900 osób. |
| 1939-1945 | Z powodu działań wojennych zajęcia zostały zawieszone. W budynku Szkoły Powszechnej nr 1 i Szkoły Dokształcającej Zawodowej mieściły się niemieckie koszary wojskowe i szkoła dla niemieckich dzieci. |
| 21 października 1939 | W zbiorowej publicznej egzekucji na Rynku w Gostyniu został rozstrzelany kierownik szkoły Szczepan Kaczmarek. |
| luty 1945 | Nauczyciele uporządkowali budynek szkoły. |
| 9 kwietnia 1945 | Inauguracja pierwszego po zakończeniu okupacji hitlerowskiej skróconego roku szkolnego w Szkole Dokształcającej Zawodowej. Zajęcia, tak jak przed II wojną światową, odbywały się w budynku Szkoły Powszechnej nr 1. Kierownikiem mianowano Michała Zygmunta. Szkoła liczyła 4 klasy, do których uczęszczało 212 uczniów uczących się w zawodach: ślusarz, tokarz, kowal, blacharz, stolarz, kołodziej, cieśla, dekarz, murarz, kominiarz, piecownik–zdun, elektromonter, krawiec, szewc, rymarz, fryzjer, malarz, piekarz, rzeźnik, kupiec, mleczarz, ogrodnik. Grono pedagogiczne liczyło 7 nauczycieli. Powstał też Hufiec Szkoły Przysposobienia Wojskowego prowadzony przez instruktorów z Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Nauka w szkole odbywała się popołudniami w poniedziałki i wtorki. Nauczano przedmiotów: język polski, rachunki, rysunek, wiadomości ogólnozawodowe, wiadomości o Polsce współczesnej, higiena, religia. Od 1946 dodano fizykę, geografię, historię, korespondencję i materiałoznawstwo, a nauka odbywała się 4 dni w tygodniu w godzinach popołudniowych. |
| maj 1946 | Podjęta przez kierownika szkoły próba przeniesienia zajęć szkolnych na godziny dopołudniowe nie powiodła się ze względu na zdecydowany sprzeciw Powiatowego Związku Cechów: „…wszyscy mistrzowie traktują uczniów jako tanią siłę roboczą i się nimi dorabiają”. |
| 1946 | Przekształcenie Szkoły Dokształcającej Zawodowej w Średnią Szkołę Zawodową. Zajęcia odbywały się w wymiarze 18 godzin tygodniowo. Wykładano następujące przedmioty: wiedza ogólnozawodowa, materiałoznawstwo, fizyka, maszynoznawstwo, rysunki zawodowe, rachunki, geografia gospodarcza, historia, j. polski z korespondencją, higiena i religia. |
| 1 lutego 1947 | Szkoła zmieniła nazwę na Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa. |
| 1 września 1948 | Nauka w szkole odbywała się od godziny 14 do 19 od poniedziałku do piątku. |
| 24 października 1948 | Wycieczka uczniów do Wrocławia na Wystawę Ziem Odzyskanych. |
| 27 listopada 1948 | Młodzież szkolnego hufca „Służba Polsce” w czynie przedkongresowym (zjazd zjednoczeniowy PPR i PPS) w ramach radiofonizacji wsi wkopała słupy telefoniczne przy drodze z Piasków do Strzelec Wielkich i z Piasków do Godunowa. |
| 10 kwietnia 1949 | Powstał pierwszy w historii szkoły Szkolny Komitet Rodzicielski. |
| 21 października 1949 | Szkoła zwiedziła cukrownię w Gostyniu. Wycieczki do zakładów pracy Gostynia i okolic stały się w tym roku i w latach następnych stałym elementem kształcenia zawodowego. |
| 5 maja 1949 | Wycieczka do Poznania na Międzynarodowe Targi Poznańskie. Tak jak przed II wojną światową. Stają się te wyjazdy corocznym wydarzeniem w życiu szkoły ze względu na swój kształcący charakter. |
| 1 września 1950 | W związku z likwidacją Szkoły Zawodowej w Piaskach przejęto tamtejszych uczniów. |
| 1 stycznia 1951 | Upaństwowienie Publicznej Średniej Szkoły Zawodowej w Gostyniu. Szkoła nosi nazwę Państwowa Średnia Szkoła Zawodowa. |
| 1 września 1951 | Po reorganizacji szkolnictwa zawodowego po raz kolejny zmienia nazwę na Zasadnicza Szkoła Metalowa o specjalności ślusarz maszyn rolniczych. Nauka trwa dwa lata. W związku z likwidacją szkół zawodowych w Borku, Krobi i Poniec przejęto uczniów z ww. placówek. |
| 17 września 1951 | Przeniesienie szkoły do budynku przy ul. Leszczyńskiej 3 (obecnie ul. Powstańców Wielkopolskich 3). Zajęcia szkolne rozpoczynały się o godz. 800 rano a kończyły o 1945 wieczorem. |
 |
|
| Budynek, w którym od września 1951 r. mieściła się szkoła zawodowa | |
| 1 października 1951 | Rozpoczęcie prowadzenia szkolnych zajęć warsztatowych w Zakładzie Metalowo-Odlewniczym 10 przy Placu K. Marcinkowskiego 13. |
| 8 kwietnia 1952 | Zarządzeniem Prezesa Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego powołano Zasadniczą Szkołę Metalową Centralnego Urzędu Szkolnictwa Zawodowego w Gostyniu. |
| 12 listopada 1952 | Uzyskanie własnych warsztatów szkolnych przy ul. Marchlewskiego 4 (obecnie ul. Wrocławska 4). Ustanowiono przymusowy zarząd państwowy nad przedsiębiorstwem: „Warsztat Kowalsko-Kołodziejski” Brunona Grzymisławskiego i przekazano zakład Zasadniczej Szkole Metalowej w Gostyniu celem utworzenia własnych warsztatów szkolnych. |
| Bibliografia | 1. Glura Franciszek: Z dziejów szkolnictwa i oświaty w Gostyńskiem. Gostyń 1993. |
| 2. Kronika szkoły (1886 – 1919). Tł. z niem. S. Pernaczyński. Cz. 1 | |
| 3. Muzeum w Gostyniu. Tryb dostępu: http://www.muzeum.gostyn.pl/GOSTYŃSKI%20SŁOWNIK%20BIOGRAFICZNY#K | |
| 4. Zespół Szkół Zawodowych im. Powstańców Wielkopolskich w Gostyniu 1886 – 1996. Gostyń 1997 | |
ciąg dalszy nastąpi...